Taal om te verbinden

Vorige week stond de leerkracht van mijn zoon hier voor de deur. Hij kwam wat schoolwerk brengen en een ommetje maken met mijn zoon. Tijdens de hele periode van de sluiting van de scholen is de zorg voor de leerlingen bij de leerkracht voelbaar. Er is veel contact tussen leerkracht en ouders. In die contacten wordt vooral benadrukt dat het huiswerk maken kan helpen bij het bieden van de nodige structuur maar dat we vooral geen strijd hoeven te voeren als het niet lukt. Mijn zoon zit in het tweede jaar van het VSO.

Op de school van mijn dochter (groep 8, regulier onderwijs) gaat dit heel anders. In de eerste week stond een weektaak klaar en vanaf de tweede week kwam daar een dagelijks contactmoment tussen de leerkracht en de groep bij. Het huiswerk vraagt tussen de 3 en 4 uur tijd per dag en mijn dochter heeft soms stress dat het niet afkomt.

Deze scholen hebben voor het onderwijs op afstand beide een andere benadering gekozen. Bij de ene school ligt de nadruk op het schoolwerk, het volgen van het curriculum. Bij de andere school voert de aandacht voor het welbevinden van de leerling (en zijn gezin) de boventoon. Nu het fysiek opstarten van de scholen in zicht komt, zie ik dat op social media voorstanders van de ene of de andere benadering met elkaar strijden om welke benadering voorrang dient te krijgen. We moeten leerlingen straks als ze weer op school zijn zo snel mogelijk toetsen om te weten wat hun ‘achterstanden’ zijn en eventueel de schooltijd verlengen om deze achterstanden in te halen, zegt het ene ‘kamp’. Nee! Zeggen de anderen, deze kinderen hebben aandacht nodig op sociaal emotioneel gebied. Laten we juist nú deze kant van het onderwijs belichten. De drie taken kwalificatie, socialisatie en subjectivering van Gert Biesta worden hierbij vaak aangehaald.

Het feit dat beide benaderingen strijden om aandacht vind ik opvallend. Waarom kijken we niet op welke manier beide benaderingen met elkaar te verbinden zijn? Het een sluit het andere toch niet uit? Wij kunnen de verbinding vinden door te kijken naar de functie van taal. Nooit eerder was de functie van taal zo duidelijk als nu.

Met de leerkracht van mijn zoon had ik een gesprek over de wijze waarop zij nu samen contact maken. Het zoeken van woorden voor het stellen van zijn vragen en dit begrijpelijk overbrengen aan de leerkracht. Hij is in één klap een stuk zelfredzamer geworden doordat hij zijn taal kan gebruiken bij het laten horen van zijn stem. Hij leert aan te geven wat hij nodig heeft en wat er in hem leeft. Juist omdat er nu minder makkelijk non-verbale communicatie plaats vindt zijn de juiste woorden belangrijk om de ander te begrijpen en zelf begrepen te worden.

Bij het onderwijs op afstand op de school van mijn dochter wordt taal gebruikt om met leerlingen en ouders in contact te komen, instructies te geven over de les of het werk. Er worden vlogs gemaakt, boeken voorgelezen. Ze oefenen fanatiek hun scripts voor de musical. Leerlingen vertellen aan de leerkracht hoe hun dagen verlopen.

De taal behoudt straks, als de scholen weer open gaan, zijn functie. Straks wanneer leerkrachten en leerlingen toe moeten werken naar het nieuwe normaal. Dan zal aandacht nodig zijn voor elkaar en hoe de afgelopen weken zijn beleefd en ervaren. Leerlingen kunnen hier uiting aan geven door erover te spreken, te spelen, creatief bezig te zijn. Sommige leerlingen zullen ook gewoon weer lekker willen werken in hun werkboek of schrift alsof er nooit een lockdown is geweest. Het is zaak aan te sluiten bij de ontwikkelingsbehoefte van de leerling. Taal is hiervoor het middel. De taal van het onder woorden brengen, het verbeelden, het uiten, het vragen en meevoelen, het kind begrijpen en ook zelf begrepen worden. Zonder taal te gebruiken wordt aandacht voor sociaal emotioneel welbevinden erg lastig.

En juist de ontwikkeling van deze taalvaardigheid vormt de basis voor al het leren. Ontwikkeling van taalvaardigheid in betekenisvolle context. Dat gaat verder dan het maken van de lessen uit de methode. Wanneer dat inzicht er is, strijden beide benaderingen niet langer om aandacht maar vullen ze elkaar aan.

Het onderwijs gaat door een verandering heen die uniek is in de geschiedenis. Met elkaar zoeken we naar de best mogelijke manier om hiermee om te gaan. Zullen we daarbij de taal laten spreken?

Mijn bericht-inhoud