Leerkrachten hebben wat meer liefde nodig

Het is alweer een ruime maand geleden dat de Pisa resultaten het nieuws domineerden. Er is van alles over gezegd en geschreven. Van kritische kanttekeningen over de validiteit van de toets tot de belabberde kwaliteit van het onderwijs. Van uiteenlopende redenen voor de slechte leesvaardigheid van Nederlandse 15-jarigen tot de berichtgeving over het niveau van de lerarenopleidingen en de kwaliteit van leerkrachten. In sommige gevallen werden daarbij scherpe woorden gebruikt. Ik heb gelezen dat leerkrachten geen (goede) leerkracht kunnen zijn als ze zelf geen kinderboeken lezen. Ik heb gelezen dat leerkrachten alleen nog maar de methode volgen en niet meer kritisch zijn op het onderwijsmateriaal omdat zij niet weten hoe goed leesonderwijs eruit ziet. Het landelijke nieuws deed het in december voorkomen alsof het hele onderwijs op zijn grondvesten stond te schudden door de gepubliceerde resultaten en er maar enkele scholen in Nederland zijn die het leesonderwijs inrichten zoals het zou moeten.

Nu ben ik al een tijdje fulltime bezig met het begeleiden van scholen die hun leesonderwijs willen verbeteren (in het huidige schooljaar bij ruim 15 scholen). En ik merk in de praktijk dat dit soort berichtgeving niet altijd klopt met de werkelijkheid of dat het op zijn minst niet helpend is. Het zijn niet de schoolteams die in hoog tempo rigoureuze onderwijsvernieuwingen kunnen implementeren en daarmee in het nieuws komen. Dat lukt bijvoorbeeld niet omdat ze vanwege het lerarentekort werken met maar een half team vaste leerkrachten. Of omdat ze in twee jaar tijd drie interim schoolleiders hadden en niet gezamenlijk konden bouwen aan een kwaliteitscultuur. Maar dat wil niet zeggen dat zij de kwaliteit van het leesonderwijs onbelangrijk vinden en achterover leunen.

Wat ik zie op deze scholen is dat leerkrachten na een stukje inspiratie over wat goed leesonderwijs is, meteen willen beginnen om dezelfde dag nog het verschil te maken voor hun leerlingen. Ik zie leerkrachten de tijd nemen om vol enthousiasme mooie lessen voor te bereiden die niet uit de leesmethode komen. Met rijke teksten en prachtige boeken. Ik zie dat zij de lessen met elkaar verbinden en het leesonderwijs weer over de inhoud van die teksten laten gaan. Ik zie ook hoe deze leerkrachten zich willen ontwikkelen en dat met de juiste aanmoediging heel goed kunnen.

Ik werk met leerteamleden die, ondanks dat zij andere groepen moeten opvangen wegens ziekte of uitval van collega’s, nog steeds hun team op sleeptouw nemen voor het verbeteren van leesonderwijs. Tegelijkertijd verontschuldigen zij zich dat ze niet zoveel hebben kunnen doen als dat zij zouden willen.

Ik spreek leerkrachten die ongelooflijk streng voor zichzelf zijn en veeleisend. “Ik wil beter, sterker, meer tools en handvatten.” Ik zie leerkrachten die onzeker zijn, bang dat ze fouten maken waarop ze kunnen worden ‘afgerekend’. “Kan ik mijn lessen zomaar anders verzorgen? Doe ik het wel goed?”

Ik zie leerkrachten zonder uitzondering stuk voor stuk keihard werken en maar weinig genieten. Deze leerkrachten hebben het niet nodig dat gezegd wordt hoe slecht het onderwijs in Nederland is. Dat doet geen recht aan de wijze waarop veel teams bezig zijn elke dag weer het verschil te maken. Deze leerkrachten hebben liefdevolle woorden nodig om hen vertrouwen te geven. Dat zij mogen leunen op hun ontwikkelkracht, vakmanschap en passie voor het werk. Dat zij soms met maar enkele aanwijzingen enorme stappen kunnen gaan zetten. Dat ze het zichzelf mogen gunnen te gaan genieten van al het goede dat zij doen om van daaruit verder te bouwen aan mooi onderwijs. Een beetje minder kritiek en meer liefde, dat is wat zij nodig hebben.